نویسنده: غریبه رحیمی
امروزه در سنندج تفریح‌های دوستانه برخی جوانان با دود قلیان عجین شده است و درچند سال اخیر مصرف قلیان به صورت فزاینده ای در کردستان و به‌ویژه سنندج افزایش یافته است...
امروزه در سنندج تفریح‌های دوستانه برخی جوانان با دود قلیان عجین شده است و درچند سال اخیر مصرف قلیان به صورت فزاینده ای در کردستان و به‌ویژه سنندج افزایش یافته است. در گوشه و کنار این شهر علاوه بر وجود قلیانسراهایی که با نبود مدیریت مسئولان روز به روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود، شاهد پهن کردن بساط افرادی هستیم که در کابین عقب وانت‌شان درمکان‌های عمومی و مراکز این شهر مانند میدان گاز و آبیدر به‌عنوان شغل، به عرضه قلیان می‌پردازند.
اگر روزهای تعطیل گذری به مکان‌های تفریحی سنندج داشته باشیم، می‌بینیم که جمعی از دوستان گرد قلیانی نشسته‌اند و شیلنگ آن را دست به دست می‌چرخانند.
ساختار شکنی در جامعه
کشیدن قلیان دیگر سن و جنس نمی‌شناسد و همه رده‌های سنی را می‌توان دراین حلقه‌های دوستانه دید. دختر یا پسر بودن هم فرقی نمی‌کند و می‌توان پشت فرمان خودرو، در پارک‌ها و اماکن عمومی هرکسی را درحال قلیان‌کشیدن مشاهده کرد؛ گویی قبح این موضوع شکسته است.
درچند سال اخیر با تبلیغات گسترده سعی شده است از قبح قلیان کاسته شود. تولیدکنندگان مواد دخانی نیز از این فرصت‌ها استفاده می‌کنند و با بیان اینکه کشیدن قلیان، تفریحی سالم درمیان خانواده‌هاست، جوانان را به مصرف این ماده دخانی ترغیب می‌کنند.
امروزه مصرف دسته جمعی قلیان در میان جوانان نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است، زیرا عده ای از آنها به بهانه تفریح در دشت و صحرا بساط قلیان را فراهم کرده‌اند و تفریحی مصرف کردن آن را نیز دلیل بر اعتیاد نمی‌دانند، اما واقعیت این است که همین مصرف‌های تفننی زمینه‌ساز اعتیاد می‌شود.
افزایش قلیانسراها
یک جوان 22 ساله در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: متأسفانه بیشتر متقاضیان قلیان در کردستان از قشر جوان و تحصیلکرده جامعه هستند و هر روز نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. «سام وفایی نژاد» ادامه می‌دهد: برخی از بانوان کردستانی نیز با دیدن این قلیان‌های رنگارنگ به مصرف آن وسوسه شده‌اند و اگر این روند ادامه یابد، سلامت زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت این استان به خطر می‌افتد.
وی با اشاره به تغییرات فرهنگی در استان می‌گوید: امروز شاهد رواج مدرنیته‌ای هستیم که به صورت ناقص در استان پدید آمده است و البته بیشتر در حوزه فرهنگی دچار مشکل هستیم.
این شهروند سنندجی با تأکید بر لزوم آگاه سازی خانواده‌ها نسبت به مصرف سیگار و قلیان اضافه می‌کند: بیشتر خانواده‌ها فقط به دلیل چشم وهم چشمی، به مصرف این مواد رو می‌آورند و نتیجه این می‌شود که بیشتر جوانان آلوده می‌شوند.
لزوم آگاه سازی خانواده‌ها
جوان 25ساله ای که مشغول کشیدن قلیان است نیز اظهار می‌کند: درواقع قلیان بیشترین مصرف مواد دخانی را درمیان جوانان دارد و حتی این روزها برخی دختران نیز درجمع خانواده‌های خودشان قلیان مصرف می‌کنند. «رضا باغبانی» ادامه می‌دهد: سفره‌خانه‌های سنتی و مراکز تفریحی هر روز شلوغ تر از گذشته می‌شوند و جوانانی را در این سفره‌خانه‌ها می‌بینیم که مشغول کشیدن قلیان هستند.
وی تصریح می‌کند: بیشتر جوانانی که در سفره‌خانه‌های سنتی اوقات خود را می‌گذرانند، به کشیدن سیگار و قلیان رو می‌آورند، چراکه تفریحی ارزان است و اعتیادآور هم نیست.
باغبانی همچنین می‌گوید: در استان ما شیوه برخورد با پدیده‌های فرهنگی درست نیست. اگر می‌خواهیم با کشیدن قلیان مقابله کنیم، باید از راه‌هایی درست‌تر وارد شویم. وی ادامه می‌دهد: آگاه کردن خانواده‌ها باید در اولویت قرار گیرد تا بتوانیم شاهد ریشه کنی مصرف قلیان و سیگار در استان باشیم.
باغبانی اضافه می‌کند: برخی جوانان فکر می‌کنند با کشیدن قلیان کلاس اجتماعی بالاتری پیدا می‌کنند و به اصطلاح درحال پیروی از مد روز هستند. با توجه به اینکه میزان قلیان‌کشیدن میان جوانان بیشتر از گذشته شده است، این موضوع زنگ خطری برای آینده جوانان ما محسوب می‌شود.
مصرف بی رویه قلیان
یک شهروند سنندجی نیز دراین باره می‌گوید: بسیاری از جوانانی که قلیان مصرف می‌کنند، به گفته خودشان هفته ای یک‌بار آن هم تفریحی قلیان می‌کشند، درحالی که مصرف هربار قلیان دارای 100تا200گرم نیکوتین، سبب می‌شود فرد میل بیشتری به مصرف دوباره آن داشته باشد. پس قلیان هم اعتیادآور است.
«امید خسروی» اظهار می‌کند: اعتیاد فزاینده به دود قلیان و سیگار، جوانان تحصیلکرده راهم گرفتار کرده و هم سلامت آنها را نشانه گرفته است. این موضوع جلوی تفریح‌های مناسب آنها را نیز می‌گیرد.
عادی شدن قلیان‌کشی
یکی دیگر از شهروندان سنندجی نیز اظهار می‌کند: مصرف قلیان درمیان جوانان در فرهنگ جامعه و استان ما ناپسند و مذموم است، اما چرا مصرف آن بلای بسیاری از جوانان و حتی دختران شده و برای آنها کشیدن قلیان به موضوعی عادی تبدیل شده است؟ «حسین فریدی» ادامه می‌دهد: امروزه مصرف قلیان در جامعه افزایش چشمگیری پیدا کرده است و مکان‌های تفریحی به پرتگاه‌های خطرناکی تبدیل شده‌اند که جوانان در این مکان‌ها با دود کردن سیگار و تنباکو، به دام اعتیاد گرفتار می‌شوند.
وی اضافه می‌کند: باید مسئولان علاوه بر برخورد قاطعانه، نظارت بیشتری بر قلیانسراها و مکان‌هایی از این دست، داشته باشند.
مصرف قلیان ربطی به سنت‌ها ندارد
یکی دیگر از شهروندان سنندجی که درحال پیاده‌روی در کوه آبیدر است اظهار می‌کند: هر‌هفته که به آبیدر می‌آیم، می‌بینم جوانانی به بهانه تفریح، مشغول کشیدن قلیان هستند. این قشر با دوستانشان یکی دو ساعتی بساط قلیان را برپا می‌کنند و بعدهم می‌روند بدون اینکه از این مناظر طبیعی و هوای پاک لذت ببرند.
«مهین آریان نژاد» ادامه می‌دهد: با وجود نقدهایی که در این زمینه وجود دارد، برخی مصرف قلیان را نشانه علاقه و رغبت مردم کرد به حفظ سنت‌های قومی و بومی خود و حراست از این سنت‌ها می‌دانند، درحالی که هیچ توجیه عقلی برای حفظ عرف و سنت ناصحیح وجود ندارد و حفظ سلامتی شهروندان از حفظ سنت‌های ناصحیح مهم تر به نظر می‌رسد.
وی ادامه می‌دهد: آنچه امروزه بیش از هر‌زمان دیگری آزاردهنده به نظر می‌رسد، خطر تبدیل این معضل به موضوعی پذیرفته شده درجامعه است، چراکه نگاه‌های منفی به این پدیده به سرعت درحال کاهش است و چنین موضوعی می‌تواند زنگ خطری برای افراد و خانواده‌ها باشد. پس تا دیر نشده مسئولان باید فکری به حال آن بکنند، زیرا چنین موضوعی نیازمند کار فرهنگی و زیرساختی کارآمد است.
ضرورت مقابله با باورهای غیرمنطقی
یک عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان اظهار می‌کند: باید سواد دانشگاهی به سواد اجتماعی تبدیل شود و نهادهای مربوط در این زمینه همه همت خود را به کار گیرند.
«احمد امانی» می‌افزاید: باورهای غیرمنطقی نهادینه شده در افراد سبب توانایی پذیرش ناهنجاری‌های اجتماعی در آنها و زخم‌های دوران کودکی و نوجوانی زمینه‌ساز افزایش بیش از پیش مصرف مواد دخانی میان آنها می شود و جوانان را به این سمت سوق می‌دهد. وی با اشاره به تأثیر فضای حاکم بر خانواده در هدایت افراد به سمت مصرف مواد دخانی از جمله قلیان تصریح می‌کند: ترسیم مراتب ارزش در خانواده‌ها سبب ایجاد بسترهای لازم برای عارضه اعتیاد در جوامع می‌شود. این عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان با بیان اینکه برخی افراد زندانی باورهای خود هستند، می‌گوید: پیشنهادهای ارائه شده ازسوی دوستان مبنی بر مصرف مواد دخانی، نخستین دلیل گرایش و سوق داده شدن آنها به مصرف این دسته از مواد است. امانی با بیان اینکه مدیریت هیجان از گرایش افراد به اعتیاد جلوگیری می‌کند، می‌افزاید: برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، افزایش جو هیجانی مثبت در جامعه اهمیت بسزایی دارد.
اگر روزهای تعطیل گذری به مکان‌های تفریحی سنندج داشته باشیم، می‌بینیم که جمعی از دوستان گرد قلیانی نشسته‌اند و شیلنگ آن را دست به دست می‌چرخانند.
ساختار شکنی در جامعه
کشیدن قلیان دیگر سن و جنس نمی‌شناسد و همه رده‌های سنی را می‌توان دراین حلقه‌های دوستانه دید. دختر یا پسر بودن هم فرقی نمی‌کند و می‌توان پشت فرمان خودرو، در پارک‌ها و اماکن عمومی هرکسی را درحال قلیان‌کشیدن مشاهده کرد؛ گویی قبح این موضوع شکسته است.
درچند سال اخیر با تبلیغات گسترده سعی شده است از قبح قلیان کاسته شود. تولیدکنندگان مواد دخانی نیز از این فرصت‌ها استفاده می‌کنند و با بیان اینکه کشیدن قلیان، تفریحی سالم درمیان خانواده‌هاست، جوانان را به مصرف این ماده دخانی ترغیب می‌کنند.
امروزه مصرف دسته جمعی قلیان در میان جوانان نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است، زیرا عده ای از آنها به بهانه تفریح در دشت و صحرا بساط قلیان را فراهم کرده‌اند و تفریحی مصرف کردن آن را نیز دلیل بر اعتیاد نمی‌دانند، اما واقعیت این است که همین مصرف‌های تفننی زمینه‌ساز اعتیاد می‌شود.
افزایش قلیانسراها
یک جوان 22 ساله در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: متأسفانه بیشتر متقاضیان قلیان در کردستان از قشر جوان و تحصیلکرده جامعه هستند و هر روز نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. «سام وفایی نژاد» ادامه می‌دهد: برخی از بانوان کردستانی نیز با دیدن این قلیان‌های رنگارنگ به مصرف آن وسوسه شده‌اند و اگر این روند ادامه یابد، سلامت زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت این استان به خطر می‌افتد.
وی با اشاره به تغییرات فرهنگی در استان می‌گوید: امروز شاهد رواج مدرنیته‌ای هستیم که به صورت ناقص در استان پدید آمده است و البته بیشتر در حوزه فرهنگی دچار مشکل هستیم.
این شهروند سنندجی با تأکید بر لزوم آگاه سازی خانواده‌ها نسبت به مصرف سیگار و قلیان اضافه می‌کند: بیشتر خانواده‌ها فقط به دلیل چشم وهم چشمی، به مصرف این مواد رو می‌آورند و نتیجه این می‌شود که بیشتر جوانان آلوده می‌شوند.
لزوم آگاه سازی خانواده‌ها
جوان 25ساله ای که مشغول کشیدن قلیان است نیز اظهار می‌کند: درواقع قلیان بیشترین مصرف مواد دخانی را درمیان جوانان دارد و حتی این روزها برخی دختران نیز درجمع خانواده‌های خودشان قلیان مصرف می‌کنند. «رضا باغبانی» ادامه می‌دهد: سفره‌خانه‌های سنتی و مراکز تفریحی هر روز شلوغ تر از گذشته می‌شوند و جوانانی را در این سفره‌خانه‌ها می‌بینیم که مشغول کشیدن قلیان هستند.
وی تصریح می‌کند: بیشتر جوانانی که در سفره‌خانه‌های سنتی اوقات خود را می‌گذرانند، به کشیدن سیگار و قلیان رو می‌آورند، چراکه تفریحی ارزان است و اعتیادآور هم نیست.
باغبانی همچنین می‌گوید: در استان ما شیوه برخورد با پدیده‌های فرهنگی درست نیست. اگر می‌خواهیم با کشیدن قلیان مقابله کنیم، باید از راه‌هایی درست‌تر وارد شویم. وی ادامه می‌دهد: آگاه کردن خانواده‌ها باید در اولویت قرار گیرد تا بتوانیم شاهد ریشه کنی مصرف قلیان و سیگار در استان باشیم.
باغبانی اضافه می‌کند: برخی جوانان فکر می‌کنند با کشیدن قلیان کلاس اجتماعی بالاتری پیدا می‌کنند و به اصطلاح درحال پیروی از مد روز هستند. با توجه به اینکه میزان قلیان‌کشیدن میان جوانان بیشتر از گذشته شده است، این موضوع زنگ خطری برای آینده جوانان ما محسوب می‌شود.
مصرف بی رویه قلیان
یک شهروند سنندجی نیز دراین باره می‌گوید: بسیاری از جوانانی که قلیان مصرف می‌کنند، به گفته خودشان هفته ای یک‌بار آن هم تفریحی قلیان می‌کشند، درحالی که مصرف هربار قلیان دارای 100تا200گرم نیکوتین، سبب می‌شود فرد میل بیشتری به مصرف دوباره آن داشته باشد. پس قلیان هم اعتیادآور است.
«امید خسروی» اظهار می‌کند: اعتیاد فزاینده به دود قلیان و سیگار، جوانان تحصیلکرده راهم گرفتار کرده و هم سلامت آنها را نشانه گرفته است. این موضوع جلوی تفریح‌های مناسب آنها را نیز می‌گیرد.
عادی شدن قلیان‌کشی
یکی دیگر از شهروندان سنندجی نیز اظهار می‌کند: مصرف قلیان درمیان جوانان در فرهنگ جامعه و استان ما ناپسند و مذموم است، اما چرا مصرف آن بلای بسیاری از جوانان و حتی دختران شده و برای آنها کشیدن قلیان به موضوعی عادی تبدیل شده است؟ «حسین فریدی» ادامه می‌دهد: امروزه مصرف قلیان در جامعه افزایش چشمگیری پیدا کرده است و مکان‌های تفریحی به پرتگاه‌های خطرناکی تبدیل شده‌اند که جوانان در این مکان‌ها با دود کردن سیگار و تنباکو، به دام اعتیاد گرفتار می‌شوند.
وی اضافه می‌کند: باید مسئولان علاوه بر برخورد قاطعانه، نظارت بیشتری بر قلیانسراها و مکان‌هایی از این دست، داشته باشند.
مصرف قلیان ربطی به سنت‌ها ندارد
یکی دیگر از شهروندان سنندجی که درحال پیاده‌روی در کوه آبیدر است اظهار می‌کند: هر‌هفته که به آبیدر می‌آیم، می‌بینم جوانانی به بهانه تفریح، مشغول کشیدن قلیان هستند. این قشر با دوستانشان یکی دو ساعتی بساط قلیان را برپا می‌کنند و بعدهم می‌روند بدون اینکه از این مناظر طبیعی و هوای پاک لذت ببرند.
«مهین آریان نژاد» ادامه می‌دهد: با وجود نقدهایی که در این زمینه وجود دارد، برخی مصرف قلیان را نشانه علاقه و رغبت مردم کرد به حفظ سنت‌های قومی و بومی خود و حراست از این سنت‌ها می‌دانند، درحالی که هیچ توجیه عقلی برای حفظ عرف و سنت ناصحیح وجود ندارد و حفظ سلامتی شهروندان از حفظ سنت‌های ناصحیح مهم تر به نظر می‌رسد.
وی ادامه می‌دهد: آنچه امروزه بیش از هر‌زمان دیگری آزاردهنده به نظر می‌رسد، خطر تبدیل این معضل به موضوعی پذیرفته شده درجامعه است، چراکه نگاه‌های منفی به این پدیده به سرعت درحال کاهش است و چنین موضوعی می‌تواند زنگ خطری برای افراد و خانواده‌ها باشد. پس تا دیر نشده مسئولان باید فکری به حال آن بکنند، زیرا چنین موضوعی نیازمند کار فرهنگی و زیرساختی کارآمد است.
ضرورت مقابله با باورهای غیرمنطقی
یک عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان اظهار می‌کند: باید سواد دانشگاهی به سواد اجتماعی تبدیل شود و نهادهای مربوط در این زمینه همه همت خود را به کار گیرند.
«احمد امانی» می‌افزاید: باورهای غیرمنطقی نهادینه شده در افراد سبب توانایی پذیرش ناهنجاری‌های اجتماعی در آنها و زخم‌های دوران کودکی و نوجوانی زمینه‌ساز افزایش بیش از پیش مصرف مواد دخانی میان آنها می شود و جوانان را به این سمت سوق می‌دهد. وی با اشاره به تأثیر فضای حاکم بر خانواده در هدایت افراد به سمت مصرف مواد دخانی از جمله قلیان تصریح می‌کند: ترسیم مراتب ارزش در خانواده‌ها سبب ایجاد بسترهای لازم برای عارضه اعتیاد در جوامع می‌شود. این عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان با بیان اینکه برخی افراد زندانی باورهای خود هستند، می‌گوید: پیشنهادهای ارائه شده ازسوی دوستان مبنی بر مصرف مواد دخانی، نخستین دلیل گرایش و سوق داده شدن آنها به مصرف این دسته از مواد است. امانی با بیان اینکه مدیریت هیجان از گرایش افراد به اعتیاد جلوگیری می‌کند، می‌افزاید: برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، افزایش جو هیجانی مثبت در جامعه اهمیت بسزایی دارد.
